Budapest, 3 maart 2008.
Beste vrienden en familie!
Afgelopen dinsdag stonden we bij de opening van de collegedag voor PhD studenten stil bij Nehemia 1. „Welke zin spreekt je in het bijzonder aan? Welk woord blijft bij je haken?” We waren met vier studenten en drie docenten bij elkaar. “Nehemia laat het slechte nieuws dat de muren van de tempel in Jeruzalem in puin liggen op hem inwerken, en zit dagenlang in zak en as te bidden”, merkte een student op. “Wij hebben de neiging om de realiteit altijd wat op te poetsen, of vluchten in het verleden”, reageerde een ander, “we durven de realiteit niet onder ogen te zien.” “Het raakt me diep dat Nehemia zijn eigen schuld belijdt, maar ook die van zijn volk. Dat is ongekend voor ons. Wat zou dat nodig zijn, ook vandaag.” De hele dag door kwam het gesprek steeds weer terug op de puinhopen die we om ons heen zien in de kerk en maatschappij, de scheuren die overal zichtbaar zijn, maar ook op de wijdverbreide houding (virus?) in de hongaarse samenleving om naar de ander te wijzen, die is schuldig, niet wij.
Over roddel en modder gooien
De afgelopen maanden hield onze predikant, Ds. András Lovas een serie preken over de Tien Geboden, die op profetische wijze ingingen op de aktuele problemen in de hongaarse samenleving, maar waarin ook steeds weer heel duidelijk ter sprake kwam wat in het dagelijks leven betekent: “Maar Gij geheel anders”. In de preek over het 9de gebod (24 febr. 2008), “Gij zult geen vals getuigenis spreken” kwam het volgende aan de orde (in verkorte vorm). Het geeft op heel treffende wijze aan wat er zich de afgelopen anderhalf jaar afspeelt in de hongaarse samenleving. Dit is de kontekst waarin ik werk. Het is niets nieuws, maar een duidelijke schaduw van het verleden. Al 25 jaar geleden schreef Vaclav Havel over de poging om in de Waarheid te leven (Versuch in der Wahrheit zu leben).
Fundament van de maatschappij
“...Het gaat in dit gebod om alle soorten van leugen. Het waarachtige, eerlijke en betrouwbaar spreken behoort tot het fundament van het gemeenschapsleven van een maatschappij. Waar woorden niet dat betekenen wat ze werkelijk betekenen, in termen van vandaag: waar communicatie en manipulatie aan de orde van de dag zijn, in plaats van open en eerlijk spreken, daar sidderen de fundamenten van het maatschappelijk samenleven. Het welzijn en de gezondheid van iedere gemeenschap hangt af van het eerlijk spreken, van passende woorden voor de werkelijkheid. In de hongaarse maatschappij van vandaag beleven we de ernstige waarheid hiervan. Hiermee realiseren we ons ook dat het afleggen van een vals getuigenis, van iedere vorm van leugen niet alleen een individuele, maar ook een gemeenschappelijke zonde is.
Roddel totaal geaccepteerd
God waarschuwt zijn volk niet alleen daarom, om geen vals getuigenis af te leggen, omdat het op zichzelf slecht is, maar ook, omdat het schadelijk is voor een ander: Gij zult geen vals getuigenis spreken TEGEN UW NAASTE.” Leugen vernieldt, vernietigt de ander... Het eigen belang wordt boven dat van de waarheid geplaatst. De goede naam van de ander, zijn bezit, zijn nut, zijn gezondheid wordt beschadigd, omdat wij aan ons eigen belang vasthouden. ... Vaak doen we dit onbewust... we realiseren ons niet wat we hiermee aanrichten. Roddelen, achterklap is totaal geaccepteerd in het alledaagse leven... Het is een deel van onszelf geworden daaraan mee te doen... Het is, met de woorden van Joh. Calvijn: een “zoet vergif, waarin we behagen scheppen”. Hoe komt het dat we in dit dodelijk en vernietigende gif zo’n behagen scheppen?
“Maar Gij geheel anders”
... Jezus roept ons op om hiermee te stoppen. Dat is mogelijk als we met schuldbelijdenis ons tot hem wenden, en heel bewust ons afkeren van de leugen: “Als de Zoon u vrijmaakt zult gij waarlijk vrij zijn.” Hij is de enige die ons kan vrij maken van het vooropstellen van je eigenbelang. Hij bevrijdt je van de dwang, om jezelf waar te maken door de ander vuil te maken. Hij roept ons tot zichzelf, als je het gevoel hebt dat een gemeenschap je niet meer accepteert, omdat je niet meer meedoet met het modder gooien en het zwartmaken van anderen. ... Hij schenkt ons Zijn Geest, de Geest van de waarheid, die ons opnieuw fijngevoelig maakt naar de waarheid. ... Hiertoe roept God ons, ook als gemeente. Dat we dragers zijn van het spreken van de waarheid, van liefde en van zegen in deze wereld. Dat we beginnen met anderen oprecht te prijzen. Dat we in plaats van schelden goed over anderen spreken. Dat als we iets kwaads horen, onze oren sluiten, of als de beschuldiging ongegrond is, dat we de ander verdedigen. Laten we in het alledaagse leven het vuilmaken van een ander, het vervloeken stoppen, en laten we in plaats daarvan boodschappen de wereld in sturen die opbouwend zijn, die respect tonen voor de ander, die zegen brengen. Laten we dit heel konkreet doen in onze omgeving, op ons werk, op school, in onze familie, in onze gemeente. Laten we elkaar bemoedigen, prijzen, elkaar opbouwen, en zo tegen de stroom van roddel, en cynische en bittere opmerkingen ingaan. Laten we op deze manier zout en gist zijn in ons land, en ons zo voorbereiden op de toekomst, waartoe de Here ons roept. Alleen een vernieuwde en voortdurend vernieuwende gemeenschap is het die de machtige daden van God zal zijn in een bedorven land. Amen”
Vredestichter zijn
Het doet me denken aan de gesprekken met leiders van theologische instituten in Midden-Europa op een conferentie in Praag, twee weken geleden. Ik was gevraagd te spreken over Hoe met conflicten om te gaan (How to manage conflict). In mijn verhaal benadrukte ik enerzijds elementen uit de post-communistische cultuur die snel aanleiding geven tot conflicten, en ook van conflict mijdende houdingen. Verder dat de kern van zending eigenlijk is om een boodschapper van shalom, van het verkondigen van de weg van vrede met God in Christus en met elkaar te zijn. Heel vaak is er een grote kloof tussen leven uit de verzoening met God in Christus en het leven van alledag, terwijl Paulus ons toch oproept een een ambassadeur van de verzoening te zijn. Vaak ontlopen we conflicten of wakkeren we juist het vuurtje van conflicten aan, in plaats van vrede te zoeken en vrede stichters te zijn (Cf. Ken Sande, Zalig zijn de vredestichters. Bijbelse gids voor het oplossen van conflicten, uitg. Medema). Ik was eigenlijk onthutst om de verhalen te horen van mijn jongere collega’s, van situaties van diepe conflicten, beschuldigingen, van eenzaamheid, van strijd en worsteling hoe daarmee om te gaan. Het klonk me allemaal heel bekend in de oren.
Missionair gemeente zijn in Oost en West
Begin februari werd in Houten een themadag gehouden over gemeentecontacten met kerkelijke gemeenten in Midden en Oost Europa. Ruim 50 personen hebben een dag lang met elkaar stilgestaan bij de vragen die er leven zowel in Nederland als ook in Midden en Oost Europa over de vorm en inhoud van de contacten.
Aanleiding was dat ik met een zekere regelmaat vragen krijg van afzonderlijke gemeenten om ondersteuning bij het onderhoud van de contacten. Tot nu toe werden deze vragen waar mogelijk beantwoord tijdens deputatiewerk. Sinds de oprichting van het Central and Eastern European Institute for Mission Studies aan de Karoli universiteit van Boedapest is het mogelijk om de gemeentecontacten tot deel van onderzoek en toerusting te maken. Een eerste stap werd gezet met de bijeenkomst in Houten.
Uit de reacties vooraf en ook tijdens de dag werd duidelijk het gemeentecontact in vele kerkelijke gemeenten in Nederland nog leeft maar dat zich ongeveer 20 jaar na de veranderingen in Midden en Oost Europa vele nieuwe vragen zich aandienen. Het ging om een gezamenlijke bezinning op Missionair gemeente zijn in Oost en West en hoe we als gemeenten vanuit een gelijkwaardige positie naast elkaar te staan. De vragen die zich aandienen zijn niet alleen de vragen in Hongarije of Roemenië maar ook de vragen in Nederland en geheel Europa: de overgang van een Christendom naar een post-Christendom tijdperk. Er is geen panacee, geen standaardoplossing voor de vragen die betrokkenen bij gemeentecontacten hebben. Er ligt wel een geweldige uitdaging: zoeken naar vormen waarin de vragen die zich aandienen gemeenschappelijke vragen worden, waarin sprake is van gelijkwaardigheid in plaats van eenzijdigheid en eenrichtingsverkeer.
· Als gemeenten je realiseren dat je deel uitmaakt van een groter geheel
· Bemoedigen van de gemeente en stimuleren getuige te zijn, waar nodig samen te werken aan toerusting
· Bespreken van de vraagstukken die zich aandienen aan beide kanten: maatschappelijke vragen , vragen die zich in de kerk aandienen
· Nagaan wat identiteit en etniciteit betekenen: de ander in het oosten veelal Roma, in het westen de moslims
· Waar nodig en mogelijk elkaar de spiegel voorhouden
Wanneer beide partijen bereid zijn om een gezamenlijke weg te gaan, elkaar er aan te herinneren deel te zijn van het wereldwijde Christendom, naast en met elkaar te staan, elkaar te bemoedigen dan biedt het alle kansen om nieuwe aspecten van Gods koninkrijk te leren kennen.
“Do the Next Thing”
In een kerk en maatschappij met deze “erfenis” is de Károli Universiteit in een unieke situatie om als een van de weinige protestantse universiteiten van Midden-Europa geroepen om een zoutend zout te zijn. De uitdagingen zijn vele, ook de open deuren, maar ook de problemen! Bidt voor wijsheid voor de leiding van de universiteit en van de kerken. Een vriendin gaf me eens de raad: Do the Next Thing, doe iedere dag dat wat heel duidelijk de volgende stap is.
Er zijn de afgelopen maanden vele wonderen gebeurd.
· Het eerste semester gaf ik twee cursussen met totaal 10 studenten, dit semester biedt nieuwe Zendingsinstituut 6 cursussen aan waar 90 studenten zich voor hebben opgegeven.
· Dank voor alle giften die het mogelijk maken om deze programma’s aan te bieden. Bidt voor meer stabiele partners voor het Zendingsinstituut en de universiteit.
· Dankbaar ben ik voor Szerena en Dóra, met wie ik samen 2 cursussen geef, en voor Prof. Cephas Omenyo uit Ghana die een modulaire cursus geeft.
· Ondertussen groeit ook ons team. We zaten pasgeleden met z’n vijven om de tafel! Gabi is onze nieuwe bibliothecaresse, Krisztián studentenassistent, Szerena AIO, Margit part-time buromedewerkster, en Mineke business manager, PR medewerker, etc. op afstand. Bidt voor een full-time persoonlijke assistent.
· Het Local Committee voor de wereldwijde IAMS missiologen conferentie (16-23 augustus, 2008) is enthousiast bezig.
In een eerder Kool Nieuws maakte ik melding van mijn a.s. oratie. Wegens omstandigheden is dat tot nader datum verschoven.
In Christus verbonden,
Anne-Marie Kool
